Τα πρώτα διπλωματικά βήματα του Καποδίστρια

Η τοποθέτηση του Επτανήσιου διπλωμάτη στη ρωσική πρεσβεία στη Βιέννη από τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ πριν από 200 χρόνια

Της Ριτας Μασουρα
Η Βιέννη είναι ανεξάντλητη πόλη. Δεν είναι μόνον τα μνημεία, βαριά, χαμένα στους αιώνες. Είναι και η Ιστορία που αίρουν αγογγύστως. Ιστορία αυστροουγγρική και οθωμανική. Κι εκείνη τη δισυπόστατη εποχή, οι Ελληνες της Διασποράς διψούσαν για να κατακτήσουν τον κόσμο, να διακριθούν και παράλληλα να εργαστούν για την απελευθέρωση της πατρίδας.

Εμποροι οι περισσότεροι, τετραπέρατοι και αφοσιωμένοι στα ιδεώδη τους, οι Ελληνες της Βιέννης βρήκαν μοναδική ευκαιρία να στήσουν τη δική τους γειτονιά στην καρδιά της αυστριακής πρωτεύουσας. Λίγα τετράγωνα πιο κάτω από τον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου!

Στον Αγιο Γεώργιο

Σήμερα περπατάς στο πλακόστρωτο της ελληνικής γειτονιάς και αστραπιαία πιάνεις με την άκρη του ματιού σου τον Ρήγα, τον Ανθιμο Γαζή, τη Ρωξάνδρα, τον Καποδίστρια. Υπερίπτανται γύρω, πάλλευκα φαντάσματα, λες και θέλουν να σου θυμίσουν –εσένα, τον σύγχρονο Ελληνα– τη βαριά κληρονομιά σου. «Μην εκπλήσσεσαι», μου λένε με μια φωνή ο γιατρός Ανδρέας Κυριακούλης και ο πατέρας Ιωάννης, εφημέριος του ναού Αγίου Γεωργίου, οι ξεναγοί μας. Αυτή είναι η αίσθηση εδώ. Θεολογική και συγχρόνως αφαιρετική. Σε οδηγεί πίσω σε καιρούς ασαφείς για τον σύγχρονο Ελληνα και σε υποχρεώνει να σκεφτείς ποιοι και πώς εργάστηκαν για να δουν την Ελλάδα να ελευθερώνεται και να αποκτά κρατική υπόσταση.
«Μεγάλες κουβέντες», μουρμουρίζω και ευτυχώς δεν ακούγομαι. Βιάζομαι να μπω στην εκκλησιά της Αγίας Τριάδας, να συγκρατήσω κάποιες μικρές λεπτομέρειες για τον τραπεζίτη Σίνα και τον Μέτερνιχ κι ύστερα να περάσω στην άκρη του δρόμου, λίγα σκαλιά πιο κάτω, στον Αγιο Γεώργιο. Ο επίμαχος τόπος. Και όντως, αυτή είναι η σειρά των πραγμάτων. Αγία Τριάδα - Αγιος Γεώργιος.
Ο γιατρός Κυριακούλης μάς οδηγεί στην αίθουσα συνεδριάσεων της Κοινότητας, δίπλα στον ναό με τους πίνακες του Κωνσταντίνου Παρθένη! Κι είναι ο ίδιος ο γιατρός που με σεμνότητα αποκαλύπτει ότι σ’ αυτό το γραφείο συνεδρίασαν οι σπουδαίοι του γένους, από τον Ρήγα ώς τον Ανθιμο Γαζή. Δεν τόλμησα να καθήσω στις καρέκλες. Λες και κάποιος θα με υποχρέωνε να σηκωθώ. «Ιεροσυλία», σκέφτηκα και ξεφύλλισα τον βαρύ τόμο για την ιστορία του Αγίου Γεωργίου που μου εμπιστεύτηκε ο γιατρός... Πράγματι, ο ναός του Αγίου Γεωργίου υπήρξε ισχυρό κέντρο προετοιμασίας του απόδημου Ελληνισμού για την Επανάσταση του 1821.
Στην αυστριακή πρωτεύουσα βρεθήκαμε μια μικρή ομάδα Ελλήνων, μέλη της νεοσύστατης εταιρείας Μελέτης Εργου του Ιωάννη Καποδίστρια, προσκεκλημένοι της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Αυστρίας. Πρόεδρος και ιδρυτής της εταιρείας, ο νομικός και καθηγητής της Νεώτερης Ιστορίας στη Σχολή Εθνικής Αμύνης Ανδρέας Κούκος. Αντιπρόεδρος, η διάσημη Ελληνίδα γλύπτρια Ναταλία Μελά, εγγονή του Παύλου Μελά και γ.γ. η Γιοβάννα Αργυροηλιοπούλου. Η πρόσκληση αποσκοπούσε στην επίσημη έναρξη της παρουσίασης της πορείας του Ιωάννη Καποδίστρια και το έναυσμα για την περαιτέρω μελέτη, διάλογο και επιστημονική συζήτηση γύρω από το έργο του Επτανήσιου διπλωμάτη. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο της Βιέννης, παρουσία διπλωματών, υψηλόβαθμων αξιωματούχων και πολλών Ελλήνων της Διασποράς και συνέπεσε με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την τοποθέτηση του Καποδίστρια από τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ στη ρωσική πρεσβεία στη Βιέννη και την αρχή της διπλωματικής του σταδιοδρομίας.

Κατά τη συναρπαστική ομιλία του Ανδρέα Κούκου ελέχθησαν πολλά για τον Καποδίστρια και την ίδρυση δύο σπουδαίων εταιρειών: της φιλόμουσης εταιρείας της Βιέννης και της Φιλικής Εταιρείας. Ομως υπήρξε και μια έκπληξη, όχι το βράδυ της ομιλίας στο δημαρχείο,

αλλά την επομένη στον ναό του Αγίου Γεωργίου στον οποίον αναφέρθηκα αρχικά. Αφορούσε τα απομνημονεύματα της αγαπημένης του Καποδίστρια, της Ρωξάνδρας Στούρτζα – ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, ένας έρωτας-θυσία στην ιδέα της ίδρυσης ελληνικού κράτους.
Η Ρωξάνδρα ως πρώτη κυρία των τιμών της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Ελισάβετ οργάνωσε ένα μεγαλοφυές σχέδιο κατά την παραμονή της στη Βιέννη, το 1814, παραμονές της έναρξης του Συνεδρίου της Βιέννης. Κατάφερε να πείσει το αυτοκρατορικό ζεύγος να έρθει στον ναό του Αγίου Γεωργίου σε μια πανηγυρική Θεία Λειτουργία, αντί να παραστεί στη λειτουργία της Αγίας Τριάδας. Στη Θεία Λειτουργία ήταν παρόντες όλοι οι σπουδαίοι Ελληνες, μεταξύ των οποίων ο Ανθιμος Γαζής. Απέναντι από τον τσάρο, ο Καποδίστριας και ο Υψηλάντης, κάτι που θεωρήθηκε ιδιαίτερα συμβολικό της εποχής. Ο τσάρος δεν εκκλησιάστηκε με τους Ελληνες Αυστριακούς υπηκόους που σύχναζαν στην Αγία Τριάδα, αλλά πήγε με τους κυνηγημένους Ελληνες των τουρκοκρατούμενων περιοχών και φυσικά μέσα από τη μαεστρία της Ρωξάνδρας.

Απομνημονεύματα

Στα Απομνημονεύματά της, η Ρωξάνδρα αναφέρει τα παραπάνω γεγονότα, αλλά παραλείπει την ημερομηνία. Και ιδού η έκπληξη: στο ιερό του ναού του Αγ. Γεωργίου κάτω από τα έκπληκτα βλέμματα όλων μας αποκαλύφθηκε στην τρίφυλλη ξύλινη Πρόθεση, η ημερομηνία του ιστορικού γεγονότος: 27 Σεπτεμβρίου 1814. Φεύγοντας από τη Βιέννη πήρα μαζί μου μια φευγαλέα αίσθηση μεγαλείου και καθήκοντος, όπως άρμοζε τότε στους λιγοστούς άξιους κι έκανα συσχετισμούς με το σήμερα, για να αναρωτηθώ αν θα υπάρξουν τούτες τις εποχές άνθρωποι που πραγματικά θα εργαστούν σιωπηλά για το κοινό καλό.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Hμερομηνία δημοσίευσης: 25-03-11