Κώστας Καρυωτάκης: Ποίηση και μοναξιά

Ο Κώστας Καρυωτάκης αποτέλεσε έναν από τους πιο σημαντικούς ποιητές και πεζογράφους της σύγχρονης ποίησης με έργα που έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες και έχουν διδαχθεί και συνεχίζουν να διδάσκονται σε πολλά πανεπιστήμια εντός και εκτός Ελλάδος.

Ο Καρυωτάκης γεννήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου του 1896 στην Τρίπολη, την πόλη καταγωγής της μητέρας του. Ο πατέρας του ήταν πολιτικός μηχανικός του υπουργείου Δημοσίων Έργων από τα Χανιά και συχνά η οικογένεια αναγκαζόταν να αλλάζει πόλεις ανά την Ελλάδα. Το αποτέλεσμα ήταν ο ποιητής να μείνει σε πολλές περιοχές όπως η Λευκάδα, η Κεφαλλονιά, η Καλαμάτα, η Πάτρα όπου πέρασε μεγάλο μέρος των σχολικών του χρόνων, η Αθήνα αλλά και τα Χανιά όπου ολοκλήρωσε και τις γυμνασιακές του σπουδές...

Από νεαρή ηλικία ο Καρυωτάκης ήταν ένα ιδιαίτερο παιδί, δειλό θα έλεγε κανείς και αρκετά φοβισμένο καθώς συχνά έπεφτε θύμα της πλάκας των συνομηλίκων του κάτι που του είχε κοστίσει και τον είχε μετατρέψει σε έναν κλειστό χαρακτήρα.

Η μόνη του διέξοδος σε αυτή την κοινωνική απομόνωση δεν ήταν άλλη από την κλίση του στα γράμματα, το διάβασμα και τη λογοτεχνία. Πίστευε ότι έτσι θα κατάφερνε να ξεχωρίσει και να επιτύχει σε μία κοινωνία που απεχθανόταν με την ανάταση της ψυχής και την μόρφωση του πνεύματος.

Έφηβος λοιπόν ακόμα δημοσιεύει ποιήματά του σε παιδικά περιοδικά, ενώ λαμβάνει μέρος και σε διαγωνισμό διηγήματος που διοργάνωνε το περιοδικό ‘Διάπλαση των Παίδων’. Η εφηβεία όμως δεν θα άφηνε ανεπηρέαστο τον Καρυωτάκη που έχει τα πρώτα του ερωτικά σκιρτήματα για την Άννα Σκορδύλη που γνώρισε στα Χανιά, μια σχέση όμως που δεν θα οδηγήσει πουθενά και θα σημαδέψει την ήδη ευαίσθητη ψυχή του.

Το 1913 θα γραφτεί στη Νομική Σχολή Αθηνών για να λάβει το πτυχίο του το 1917 με βαθμό λίαν καλώς. Η δικηγορία του άρεσε και ενώ αρχικά θέλησε να ασχοληθεί με αυτή δυστυχώς, οι δυσκολίες που αντιμετώπισε στην εύρεση πελατείας τον έστρεψαν να αναζητήσει μία μόνιμη θέση στον δημόσιο τομέα. Εκείνα τα χρόνια θα του ζητηθεί να καταταγεί και στο στρατό αλλά ο ποιητής θα προσπαθήσει να αναστείλει την αναμιξή του με το στράτευμα γραφόμενος στην Φιλοσοφική Σχολή, καθώς η ζωή του στρατού δεν ταιριάζει καθόλου στην ιδιοσυγκρασία του.

Αργότερα, μετά και τον διορισμό του στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, η απαλλαγή του από το στράτευμα θα είναι οριστική πλέον επικαλούμενος λόγους υγείας. Η ζωή του ως δημοσίου υπαλλήλου θα έχει μεγάλο αριθμό μεταθέσεων όχι μόνο σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος αλλά και σε διαφορετικές δημόσιες υπηρεσίες. Το γραφειοκρατικό σύστημα ήταν κάτι που ο Καρυωτάκης απεχθανόταν και πολλές φορές είχε συγκρουστεί για την αλλαγή του χωρίς κανένα αποτέλεσμα ωστόσο.

Η πρώτη του ποιητική συλλογή, η οποία δεν του χάρισε την αναγνώριση που επιζητούσε ήρθε το 1919 με τίτλο ‘Ο Πόνος των Ανθρώπων και των Πραγμάτων’, ενώ λίγο αργότερα εξέδωσε το σατιρικό περιοδικό ‘Γάμπα’ το οποίο παρά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε, απαγορεύτηκε μετά την κυκλοφορία έξι μόνο τευχών.

Το 1921, ο Καρυωτάκης θα εκδώσει την συλλογή του ‘Νηπενθή’ και λίγο αργότερα θα συνδεθεί συναισθηματικά με την επίσης ποιήτρια και συνάδελφό του στη Νομαρχία Αθηνών, Μαρία Πολυδούρη με καταγωγή από την Καλαμάτα, που άφησε το δικό της στίγμα στην ελληνική ποίηση.

Η Πολυδούρη είχε ερωτευθεί βαθιά τον Καρυωτάκη αλλά εκείνος ήταν πάντα δέσμιος των σκέψεών του που δεν τον άφηναν να προσπαθήσει για την ευτυχία. Φαίνεται πως το μυαλό του βασάνιζαν τόσο ο παλιός του έρωτας για την Σκορδύλη, που όμως είχε προχωρήσει τη ζωή της, όσο και η σύφιλη την οποία είχε κολλήσει και τον στιγμάτιζε κοινωνικά. Η Πολυδούρη προσπάθησε να σταθεί δίπλα του και δεν δίστασε να του προτείνει να παντρευτούν αλλά ο Καρυωτάκης δεν μπορούσε να δεχτεί μία τέτοια θυσία.

Το 1924 ο ποιητής θα ταξιδέψει αρχικά στην Ιταλία και έπειτα στη Γερμανία, ενώ το 1927 θα εκδοθεί και η συλλογή του ‘Ελεγεία και Σάτιρες’.

Το 1928 θα πάρει απόσπαση για την Πάτρα και έπειτα για την Πρέβεζα όπου θα είναι και ο τελευταίος του σταθμός. Εκείνη η περίοδος ήταν η χειρότερη για τον Καρυωτάκη κάτι που θα αποδείξει και το τραγικό του τέλος. Η επικοινωνία με τους οικείους του θα κατακλύζεται από συναισθήματα ματαιότητας αλλά και απόγνωσης μιας μικροαστικής επαρχιακής ζωής που δεν μπορούσε να του χαρίσει καμία συγκίνηση.

Επιπλέον, η ασθένειά που τον ταλαιπωρούσε, τον στιγμάτιζε κοινωνικά και φαίνεται ότι έπαιξε και αυτή σημαντικό ρόλο στην τραγική του κατάληξη.

Στις 21 Ιουλίου του 1928 ο ποιητής θα βάλει τέλος στη ζωή του με μία σφαίρα στην καρδιά, πατώντας την σκανδάλη του περιστρόφου που είχε προμηθευτεί. Την προηγούμενη μέρα είχε προσπαθήσει να πνιγεί στο Μονολίθι της Πρέβεζας χωρίς επιτυχία καθώς γνώριζε καλό κολύμπι.

Ακόμα και στις τελευταίες του στιγμές ο Καρυωτάκης είχε για συντροφιά του την μεγαλύτερη και ίσως μοναδική του αγάπη την ποίηση, καθώς στην τσέπη του βρέθηκε ένα σημείωμα που εξηγούσε με το δικό του ξεχωριστό ποιητικό τρόπο τους λόγους του απονενοημένου διαβήματός του.

Τα έργα του περιελάμβαναν όχι μόνο ποιήματα αλλά και πεζά έργα και μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών, ενώ το ύφος του είχε αποτινάξει οποιοδήποτε ίχνος αισθηματισμού και είχε επικεντρωθεί στην παρουσίαση αντιηρωικών και αντιδανικών στοιχείων. Μάλιστα ήταν τέτοια η συμβολή του στη λογοτεχνία και τόσο διαφορετικό και αξιόλογο το έργο του που στη γενιά του ’20 υπάρχει και ο όρος Καρυωτακισμός, ορμόμενος από τα δικό του λογοτεχνικό ύφος γραφής.

Πέθανε σε ηλικία μόλις 31 ετών άφησε όμως πίσω του ένα σημαντικό έργο που ακόμα και σήμερα μελετάται και αναλύεται από σύγχρονους επιστήμονες.

Πηγή:www.capital.gr 17 – 11 – 2012