Οι μουσουλμάνοι Πόντιοι που μιλούν «ρωμαίικα»

Την πιο... στενή... ζωντανή συγγενή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας πιστεύουν ότι ανακάλυψαν γλωσσολόγοι εντοπίζοντας απομονωμένη κοινότητα μουσουλμάνων στη Μαύρη Θάλασσα, οι οποίοι μιλούν ελληνική διάλεκτο με εντυπωσιακές ομοιότητες με τα αρχαία.

Για «γλωσσολογικό χρυσωρυχείο» κάνει λόγο η καθηγήτρια Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, Ιωάννα Σιταρίδου, η οποία πριν από λίγους μήνες εντόπισε σε χωριά της περιοχής της Τραπεζούντας περίπου 5.000 κατοίκους που μιλούν «ρωμαίικα».
«Ουσιαστικά μιλούν διάλεκτο με λεξιλόγιο και συντακτικό πιο κοντά στην αρχαία παρά στη νέα ελληνική» δηλώνει η κ. Σιταρίδου, μέλος του Συλλόγου για τις Απειλούμενες Γλώσσες και Πολιτισμούς του Κέμπριτζ (CELC), στη βρετανική εφημερίδα «Ιντιπέντεντ»...

Οπως σχολιάζει και το βρετανικό δημοσίευμα, πρόκειται για συναρπαστική ανακάλυψη «στην περιοχή όπου ο Ιάσων και οι Αργοναύτες αναζητούσαν το Χρυσόμαλλο Δέρας» καθώς, πέρα από τη γλωσσολογική ιδιαιτερότητα, η κοινότητα αυτή είναι και πολιτισμικά μοναδική. Πρόκειται για μουσουλμάνους που μιλούν ελληνικά, χωρίς όμως να γράφουν, και παίζουν την ποντιακή λύρα. Σημάδι της πολιτιστικής και γεωγραφικής τους απομόνωσης είναι επίσης το γεγονός ότι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων,τα μέλη της κοινότητας παντρεύονται μόνο με άντρες ή γυναίκες από τα χωριά τους.
Αξιοσημείωτο είναι, σύμφωνα με την κ. Σιταρίδου, ότι, παρά τις χιλιετίες αλλαγών στην κοινωνικοπολιτική ιστορία της ευρύτερης περιοχής, σε αυτή την απομονωμένη βόρειο-ανατολική γωνιά της Μικράς Ασίας οι άνθρωποι εξακολουθούν να μιλούν ελληνικά. Η μοναδικότητα της διαλέκτου ανοίγει ένα συναρπαστικό παράθυρο στην εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. «Φανταστείτε να μπορούσαμε να μιλήσουμε με άτομα, των οποίων η γραμματική είναι πιο κοντά στη γλώσσα του παρελθόντος. Αυτή είναι η ευκαιρία που μας δίνουν τα "ρωμαίικα"» εξηγεί η κ. Σιταρίδου.
Στο βρετανικό δημοσίευμα υπογραμμίζεται ότι περαιτέρω έρευνα απαιτείται για να αποδειχτεί εάν οι κάτοικοι είναι γνήσιοι απογόνοι των αρχαίων Ελλήνων που δεν δέχτηκαν άλλες επιρροές στο πέρασμα των αιώνων ή αν πρόκειται για απογόνους τοπικών πληθυσμών που υποχρεώθηκαν να μιλούν την ελληνική γλώσσα από τους αρχαίους Ελληνες αποίκους.

ΙΩΑΝΝΑ ΝΙΑΩΤΗ (Πηγές: www.research-horizons.cam.ac.uk, The Independent)

Οχι και τόσο... νεκρή γλώσσα

ΤΗΕ INDEPENDENT

Είναι το βασικό πείραγμα που απευθύνεται σε όσους κάνουν κλασικές σπουδές - «Ποιο είναι το νόημα;» «Πού θα μιλήσετε λατινικά ή αρχαία ελληνικά;» Το επιχείρημα ότι είναι «νεκρές γλώσσες», χάνει την ισχύ του, καθώς διαπιστώνεται ότι μια μικρή κοινότητα στη βόρεια Τουρκία μιλά ελληνική διάλεκτο, που περιέργως είναι πολύ κοντά στη γλώσσα του Περικλή, του Πλάτωνα και του Σωκράτη.
Οι κάτοικοι της κοινότητας στη Μαύρη Θάλασσα μιλούν ρωμαίικα και μάλιστα παίζουν και τη λύρα. Αν φορούσαν χιτώνες και σπούδαζαν τους κλασικούς, θα μπορούσαν να ανοίξουν ένα θεματικό πάρκο αρχαίας Ελλάδος και να κάνουν ευτυχισμένους τους καθηγητές κλασικών σπουδών σε όλο τον κόσμο. Η κοινότητα βρίσκεται στην περιοχή, όπου υποτίθεται ότι ο Ιάσονας και οι Αργοναύτες αναζητούσαν το Χρυσόμαλλο Δέρας. Και, όπως ο Ιάσων, οι γλωσσολόγοι έχουν να διεκπεραιώσουν σημαντικό έργο. Πρέπει να μελετήσουν τη διάλεκτο, την οποία μιλούν περίπου 5.000 άνθρωποι, προτού εξαφανιστεί. Τους ευχόμαστε καλή τύχη. Θέλουμε όμως να τους προτείνουμε κάτι: όσο βρίσκονται στην κοινότητα, μελετώντας τα ρωμαίικα, να ελέγξουν μήπως οι κάτοικοι έχουν στην κατοχή τους τίποτε πολυτελείς χρυσές προβιές...

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 11 – 1 – 2011

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ