Σε αναζήτηση νέου ορισμού για το κιλό, καθώς το πρωτότυπο.... χάνει βάρος

Αβάσταχτη ελαφρότητα

Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματα βάρους που αντιμετωπίζει το κιλό: Παρόλο που βρίσκεται κλειδωμένο σε συνθήκες ύψιστης ασφάλειας, το διεθνές πρωτότυπό του χιλιόγραμμου μυστηριωδώς χάνει μάζα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αντικατασταθεί από νέο ορισμό, ο οποίος θα αναφέρεται όχι σε υλικά αντικείμενα, αλλά σε θεμελιώδεις σταθερές της φυσικής.

Το διεθνές πρωτότυπο του χιλιόγραμμου είναι ένας μικρός κύλινδρος από κράμα πλατίνας και ιρίδιου, ο οποίος φυλάσσεται από το 1889 στο Διεθνές Γραφείο Μέτρων και Σταθμών στις Σέβρες, έξω από το Παρίσι...

Τα τελευταία χρόνια, όμως, συγκρίσεις του πρωτότυπου με δεκάδες αντίγραφά του έχουν δείξει ότι ο κύλινδρος έχει χάσει 50 μικρογραμμάρια, περίπου όσο ζυγίζει ένας κόκκος άμμου. Η απώλεια παραμένει εν πολλοίς μυστηριώδης, ωστόσο μια πιθανή εξήγηση είναι η διαρροή εγκλωβισμένων αερίων.

Όποιος κι αν είναι ο λόγος, το σίγουρο είναι ότι ο ορισμός του κιλού πρέπει να αλλάξει, όπως εξάλλου έχουν αλλάξει οι ορισμοί για όλες τις άλλες μονάδες του Διεθνούς Συστήματος Μονάδων (SI).

Ο νέος ορισμός πρέπει να εξαρτάται όχι από υλικές μονάδες αναφοράς αλλά από θεμελιώδεις σταθερές. Το πιθανότερο είναι ότι στο μέλλον το χιλιόγραμμο θα ορίζεται με βάση τη λεγόμενη σταθερά του Πλανκ (h), μια θεμελιώδη σταθερά της κβαντικής φυσικής.

«Έχουμε πετύχει διεθνή ομοφωνία. Στο προσεχές μέλλον το κιλό θα ορίζεται βάσει της αμετάβλητης τιμής της σταθεράς του Πλανκ» δήλωσε στο Reuters ο Μάικλ Στοκ, φυσικός του Διεθνούς Γραφείου Μέτρων και Σταθμών.

Το θέμα συζητείται τη Δευτέρα στη Βασιλική Εταιρεία, τη γνωστή ακαδημία επιστημών της Βρετανίας. Η τελική απόφαση, πάντως, δεν μπορεί να ληφθεί μέχρι να ολοκληρωθούν και να συγκριθούν οι νέες, ακριβείς μετρήσεις.

Το Διεθνές Σύστημα Μονάδων, το πλέον χρησιμοποιούμενο σύστημα στο εμπόριο και την επιστήμη, περιλαμβάνει συνολικά επτά βασικές μονάδες -το κιλό, το μέτρο, το δευτερόλεπτο, το κηρίο (για την ένταση του φωτός), το ampere (για την ένταση του ηλεκτρικού ρεύματος), το Κέλβιν (για τη θερμοκρασία) και το mole (για τις ποσότητες ατόμων και μορίων).

Από τις μονάδες αυτές, μόνο το κιλό εξακολουθεί να ορίζεται με βάση ένα φυσικό αντικείμενο αναφοράς. Για παράδειγμα:

·                           Το μέτρο οριζόταν κάποτε ως η απόσταση ανάμεσα σε δύο γραμμές χαραγμένες σε ένα πρωτότυπο από ιρίδιο και πλατίνα. Σήμερα ορίζεται ως η απόσταση που διανύει το φως σε κενό αέρος σε ¹⁄_299.792.458 δευτερόλεπτα.

                   

·       Το δευτερόλεπτο, με τη σειρά του, oριζόταν παλαιότερα ως κλάσμα της μέση διάρκειας της ημέρας. Σήμερα ορίζεται ως η διάρκεια 9.192.631.770 κύκλων μετάπτωσης του καίσιου-133, ενός ισότοπου που χρησιμοποιείται σε ατομικά ρολόγια.

Newsroom ΔΟΛ 24 – 1 – 2011