Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2011

Γιάννης Ψυχάρης: Το ταξίδι του


Ο Γιάννης Ψυχάρης υπήρξε ο τελευταίος ‘Διδάσκαλος του Γένους’ αλλά και ο βασικός εκφραστής του δημοτικισμού για τον οποίο αγωνίστηκε με όλα τα μέσα που διέθετε.
Ο Ψυχάρης γεννήθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας στις 15 Μαΐου του 1854. Ο πατέρας του ήταν ο σημαντικός εμποροτραπεζίτης της Πόλης Νικολάκης Ψυχάρης με καταγωγή από τη Χίο, ενώ η μητέρα του Φροσύνη Μπιάζη-Μαύρου δυστυχώς πέθανε πριν ο συγγραφέας συμπληρώσει 2 χρόνια ζωής...

Τα πρώτα του χρόνια ο Ψυχάρης τα πέρασε στην Οδησσό, μετακινήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και το 1864 μετακόμισε στη Μασσαλία της Γαλλίας μαζί με τη γιαγιά του όπου τον έστειλε ο πατέρας του με στόχο να εξασφαλίσει για το γιο του την καλύτερη δυνατή μόρφωση, καθώς ήταν επιμελέστατος στο σχολείο. Τελικά το 1867, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και το 1870 μετέβη στη Βόννη για να σπουδάσει νομικά τα οποία όμως ποτέ δεν ολοκλήρωσε καθώς η κλίση του ήταν πάντα στη λογοτεχνία και τις φιλολογικές σπουδές.
Έτσι παρακολούθησε τη φιλοσοφική σχολή της Σορβόννης από όπου αποφοίτησε με άριστα και συνέχισε με διδακτορικές σπουδές στη Γερμανία. Μετά το τέλος των σπουδών του, επέστρεψε στη Γαλλία όπου και διορίστηκε, ύστερα από εξαιρετικά υψηλού επιπέδου εξετάσεις, υφηγητής αρχικά και έπειτα καθηγητής της νεοελληνικής φιλολογίας στη Σχολή Ανωτάτων Σπουδών και στη Σχολή Ανατολικών Γλωσσών.
Η ακαδημαϊκή του καριέρα ήταν εξαιρετική με τον ίδιο να αποτελεί έναν ικανότατο ρήτορα και μοναδικό επιστήμονα που εμπλούτιζε συνεχώς τις γνώσεις του, ενώ οι στις διαλέξεις του ήξερε πάντα πώς να συναρπάζει το ακροατήριό του. Όντας πανεπιστημιακός γνωρίζει και παντρεύεται την Noemie, κόρη του δασκάλου του και πολύ γνωστού γάλλου λογοτέχνη Ρενάν, αποκτώντας φήμη στους επιστημονικούς κύκλους της Γαλλίας.
Το 1886, ο Ψυχάρης επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα και περνάει αρκετό χρόνο στη Χίο, στην πρώτη ουσιαστικά γνωριμία του με την πατρίδα του. Ο τρόπος ζωής της ελληνικής κοινωνίας και η γλώσσα αποτυπώνονται στην ψυχή του. Το 1888 θα γίνει μια χρονιά ορόσημο καθώς όλα όσα έχει δει περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Το Ταξίδι μου που αναταράζει τα λογοτεχνικά νερά και φέρνει έναν αέρα ανανέωσης. Το κίνημα του δημοτικισμού ήταν προ των πυλών καθώς ο Ψυχάρης αντιλαμβάνεται ότι η ελληνική καθημερινή γλώσσα αποτελεί προέκταση της αττικής διαλέκτου και πρέπει να καταφέρει να καθιερωθεί και ως επίσημος τρόπος γραφής.
Όλοι όσοι υποστήριζαν ακριβώς αυτή την ιδέα πολύ πριν τον Ψυχάρη βρήκαν στο πρόσωπό του τον εκφραστή του δημοτικισμού. Αρχικά, οι πολέμιοί του ήταν πολλοί. Παρά το γεγονός ότι ο Ψυχάρης προερχόταν από την αστική τάξη η οποία υποστήριζε σθεναρά την καθαρεύουσα, ο ίδιος είχε αντιληφθεί τη δύναμη και την ουσία που απέπνεε η δημοτική γλώσσα. Στο πλευρό του στάθηκαν ο Βλάσης Γαβριηλίδης, ο Κωστής Παλαμάς αλλά και ο Εμμανουήλ Ροΐδης. Όπως αναφέρει και ο Κριαράς ο Ψυχάρης είχε καταφέρει να αποδώσει όχι μόνο ένα λογοτεχνικό έργο αλλά και μια επιστημονική πραγματεία.
Ο Ψυχάρης συνεχίζει την ζωή του και το έργο του στο Παρίσι συμμετέχοντας ενεργά στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου, ενώ ασπάζεται νέες και ριζοσπαστικές ιδέες που πιστεύει ότι θα δώσουν νέα ώθηση σε εκείνα τα χρόνια. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του τόσο Έλληνα όσο και Γάλλο πως θα γινόταν άλλωστε διαφορετικά αφού το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στη Γαλλία παρά τη μεγάλη του αγάπη για την Ελλάδα. Μάλιστα, ήταν συνιδρυτής της γαλλικής Ένωσης για τα δικαιώματα του ανθρώπου ενώ ανέλαβε τη θέση του αντιπροέδρου της από το 1907.
Με τη σύζυγό του Noemie χώρισε το 1913 και παντρεύτηκε την Irene Baume χωρίς να καταφέρει ωστόσο να βρει την ευτυχία και την ηρεμία στην προσωπική του ζωή. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έχασε δυστυχώς και τους δύο γιούς του κάτι το οποίο τον συντάραξε με αποτέλεσμα να υιοθετήσει πιο συντηρητικές ιδέες ερχόμενος μάλιστα πιο πριν σε επαφή και με τον Μωρίς Μπαρές.
Η τελευταία φορά που επισκέφτηκε την Ελλάδα ήταν το 1925 ταξιδεύοντας σε αρκετά μέρη και δίνοντας διαλέξεις σχετικές με το Γλωσσικό Ζήτημα το οποίο είχε προκύψει και υποστηρίζοντας την καθιέρωση της δημοτικής. Μετά από ‘Το Ταξίδι μου’ κυκλοφόρησε και άλλα διηγήματα και μυθιστορήματα και 6 τόμους από αναμνήσεις, επιστημονικές μελέτες και κριτικές με τον τίτλο ‘Ρόδα και Μήλα’.
Την τελευταία του πνοή την άφησε στο Παρίσι το 1929 ύστερα από χρόνια ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε και η σορός του μεταφέρθηκε στην Χίο το 1932 σε τάφο και τοποθεσία που είχε ο ίδιος επιλέξει. Δεν είναι τυχαίο ότι ως υποστηρικτής της Μεγάλης Ιδέας, ο Ψυχάρης επέλεξε η τελευταία του κατοικία να βλέπει τη θάλασσα προς τη Μικρά Ασία.
Capital.gr 26 – 11 – 2011 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου